Na regionalnom simpoziju EPCG NET 2025 u Budvi, direktor Elektroprivrede Bosne i Hercegovine, Sanel Buljubašić, upozorio je na ozbiljne ekonomske posljedice koje bi mogle zadesiti BiH ako se ne reaguje na novi evropski sistem oporezivanja emisija ugljika.
Riječ je o Mehanizmu za prilagođavanje granica ugljika (CBAM), koji bi od početka naredne godine mogao obuhvatiti i proizvode iz BiH koji se izvoze u Evropsku uniju. CBAM ima cilj da oporezuje proizvode iz zemalja koje ne koriste evropski sistem trgovine emisijama (EU ETS). Taj sistem omogućava kompanijama da kupuju i prodaju kvote za emisiju štetnih gasova, čime se novac zadržava unutar same države.
Buljubašić je istakao da nepostojanje nacionalnog ETS sistema u BiH može dovesti do direktnog finansijskog odliva iz zemlje, dok bi uvođenje takvog sistema omogućilo zadržavanje sredstava u domaćem budžetu i bolju kontrolu emisija ugljika.
„Država mora hitno donijeti zakonske okvire koji će regulisati emisije ugljika u međunarodnoj trgovini. Ukoliko to ne bude urađeno, izvoznici će već od 1. januara biti primorani plaćati dodatne namete za izvoz u EU, što će negativno utjecati i na privredu i na građane“, upozorio je direktor Elektroprivrede BiH.
Tokom svog izlaganja, Buljubašić je apelovao na zajednički nastup zemalja Zapadnog Balkana prema Evropskoj komisiji i Energetskoj zajednici, s ciljem osiguranja povoljnijih uslova za tranziciju energetskog sektora. Posebno je istakao da je CBAM problematičan za elektroprivrede u regionu koje u velikoj mjeri zavise od uglja kao osnovnog izvora energije.
Učesnici skupa saglasili su se da trenutni model CBAM-a donosi dodatne izazove, naročito zbog nepostojanja jasne razlike između električne energije proizvedene iz obnovljivih izvora i one iz fosilnih goriva. Iako proizvodnja iz obnovljivih izvora nema emisije ugljika, proizvođači bi i dalje snosili troškove, što je istaknuto kao značajan problem.
Evropska mreža operatora prenosnog sistema električne energije (ENTSO-E) predložila je da se prelazni period za primjenu CBAM-a produži do početka 2027. godine, nadajući se da će do tada regulativa bolje odgovarati stvarnim tržišnim uslovima.
Simpozij EPCG NET u Budvi okuplja vodeće stručnjake iz oblasti elektroenergetike, akademske zajednice i predstavnike elektroprivreda, čineći ga jednim od najvažnijih događaja ove vrste u jugoistočnoj Evropi.
