Federacija ili RS, gdje je penzija veća?

Iako se penzije u Federaciji Bosne i Hercegovine teško mogu nazvati dovoljnim za dostojanstven život, posebno kada se uzmu u obzir svakodnevna poskupljenja, penzioneri u ovom entitetu ipak su u znatno boljoj situaciji u odnosu na svoje vršnjake u Republici Srpskoj. Razlike u visini penzija, iako često zanemarene u javnim raspravama, jasno ukazuju na duboko ukorijenjene razlike u sistemima dva entiteta.

U Federaciji BiH, nakon posljednjih korekcija, najniža penzija iznosi 599,28 KM. Za one koji su ostvarili puni radni staž od 40 godina, garantovana penzija penje se na 715,21 KM. To znači da čak i osoba koja je radila svega 15 godina, ali je ostvarila uslove za penziju, ne može imati primanja manja od 599 KM.

S druge strane, situacija u Republici Srpskoj je daleko kompleksnija i, za mnoge penzionere, nepravednija. Tamo najniža penzija direktno zavisi od broja godina koje je radnik proveo u osiguranju. Tako penzioner koji je radio 15 godina prima tek 318,61 KM, dok oni s nešto više staža, recimo između 15 i 20 godina, dobijaju 382,40 KM. Za puni staž od 40 godina, penzija može dostići 637,43 KM – što je manje od garantovanog iznosa u Federaciji za isti broj godina rada.

Ove razlike posebno su bolne za penzionere koji su čitav radni vijek proveli radeći u entitetu Republike Srpske, a danas žive na rubu siromaštva. S druge strane, u Federaciji BiH sistem obračuna penzije omogućava relativno stabilniji prihod. Osoba koja je tokom 40 godina rada primala prosječnu platu, može računati na penziju veću od 800 KM. Nasuprot tome, za isti radni vijek i pod istim uslovima u Republici Srpskoj, penzija bi iznosila oko 630 KM.

Zanimljivo je da su jedino oni s najvišim penzijama u Republici Srpskoj u povoljnijem položaju. Tamo se maksimalna penzija penje na više od 3400 KM, dok je u Federaciji gornja granica oko 3000 KM.

Iako zakoni oba entiteta formalno omogućavaju sticanje prava na penziju s navršenih 65 godina života i minimalno 15 godina radnog staža, jasno je da krajnji iznosi koje penzioneri primaju zavise od sasvim različitih principa. Dok se u Federaciji primanja oslanjaju na sistem bodovanja i garantovane iznose, u Republici Srpskoj penzija se isključivo formira prema godinama staža i prosječnoj penziji prethodne godine.

U praksi to znači da dvojica penzionera, oba sa po 15 godina rada, mogu imati razliku u penziji veću od 250 KM – zavisno o tome da li su radili u Federaciji BiH ili Republici Srpskoj. Za one koji svaki mjesec broje marke da bi preživjeli, ta razlika znači mnogo više od pukih brojki na papiru.